PATATES TARIMI
ÖNEMİ:
Tek yıllık bir kültür bitkisi olan patates yumrularında; nişasta halinde karbonhidrat, protein,vitaminler ve Fe gibi önemli besin maddelerini içeren patates, insanlar tarafından doğrudan mutfaklarda tüketildiği gibi işlenerek değişik şekillerde ( cips, parmak patates vs.) tüketilmektedir. Ayrıca ekmek ununa %3-5 oranında patates unu karıştırıldığında, ekmeklerin lezzetini artırmakta ve bayatlamayı geciktirmektedir. Yüksek oranda nişasta içeren çeşitler endüstride (nişasta,alkol vs. )olarak ve bir kısmı da hayvan yemi olarak değerlendirilmektedir. Patates nişastası,salam ve sosis yapımında oldukça yaygın kullanılmaktadır. Patates, insan
besini olarak Avrupa ve Amerika ülkelerinde çok fazla tüketilmektedir.Temel gıda maddesi olarak ülkemizde buğday ne kadar önemli ise Avrupa ülkelerinde de patates o derece önemlidir.Patates bir çapa bitkisidir.Kendisinden sonra
ekilecek bitkiye temiz ve havalanmış bir toprak bırakmaktadır.Kışları ılık geçen Akdeniz ikliminin etkisi altında kalan kıyı bölgelerinde patates kış mevsiminde turfanda olarak yetişebilmekte ve dekardan oldukça yüksek yumru verimi alınabilmektedir. Bu bölgelerde kışları boş bırakılan araziler değerlendirildiğinden, ülke ekonomisine büyük katkılar sağlamaktadır. Dünyada dekara patates verimi ortalama 1719 kg olarak gerçekleşmiştir.Dünyada kişi başına patates tüketimi yıllık ortalama 32.6 kg olmuştur.Bu miktar Letonya’da 143,0 kg,Polonya’da 132,1 kg iken ,Ülkemizde kişi başına patates tüketimi yıllık 60,7 kg olmuştur.Ülkemizde patates üretiminin en yoğun olduğu illerin başında Niğde Nevşehir İzmir Afyon ve Bolu gelmektedir. Toplam patates üretiminin %39,5 i Niğde ve Nevşehir illerinden karşılanmaktadır.
BİTKİSEL ÖZELLİKLERİ:
Patates,tek yıllık bir kültür bitkisi olup, yumru veya tohum ile çoğalırlar.Bir patates yumrusu toprağa dikildiğinde,yumru üzerinde bulunan gözlerin sürmesi ile
toprak altında kök, stolon ve yumru meydana getirirken, toprak üzerinde ise; sap, yaprak, çiçek, meyve ve tohumlarını
oluştururlar.Bu nedenle patatesin bitkisel özellikleri; toprak altı ve toprak üstü organları olarak iki kısımda incelenmektedir.
TOPRAK ALTI ORGANLARI:
Kök;Patates saçak köklü bir bitki olup,toprak ve yetiştirme şartlarına bağlı olarak 1 m derinlere kadar inebilmektedir. Patatesin kök sistemi genellikle 30-40 cm toprak derinliğinde teşekkül etmektedir. Stolon; Patates bitkisinin toprak içerisinde kalan kök sisteminin teşekkülü sırasında,kökler arasında beyaz uzantılar meydana gelir.Bunlara stolon adı verilir. Stolonların uç kısımlarının şişkinleşmesi ile yumrular oluşur.
Yumru; Stolonların uç kısmında oluşan yumru üzerinde gözlerin ve lentisel denen çok küçük noktacıklar bulunmaktadır.
Lentisel; Yumru iç kısmı ile dış çevre arasında pencere görevini görmektedirler. Ortam şartlarına bağlı olarak açılıp kapanırlar. Lentisitlerden su,CO2 veO2 girişi çıkışı olmaktadır. Gözler; Patates yumrusu üzerinde bulunan ve yeni bitkilerin meydana gelmesini sağlayan,tomurcukları ihtiva eden
yarım ay şeklindeki çıkıntılardır.Bir patates yumrusu üzerinde en az gözler, göbek(yumrunun stolona bağlandığı yer)
kısmında,en fazla gözler ise,taç(göbeğin tam karşısı)kısmında bulunur.